ในโลกของเรานั้น ทุกสิ่งล้วนถูกสร้างขึ้นมาเพื่อแก้ปัญหา ปัญหาของอะไรบางสิ่งบางอย่าง
เราจึง คิด วิธีการที่จะแก้ปัญหาเพื่อมุ่งไปข้างหน้าสู่อนาคตโดย สร้าง เส้นทางในการก้าวไปข้างหน้า และต่อให้คิดและสร้างแล้ว ก็อาจไม่ประสบความสำเร็จหากพวกเรายังไม่ได้ “ออกแบบ” เส้นทางดังกล่าวนั้นอย่างถูกต้อง ซึ่งการออกแบบในที่นี้ไม่ใช่แค่การออกแบบในเชิงรูปธรรม หรือออกแบบผลิตภัณฑ์เท่านั้น แต่หมายถึงการออกแบบในเชิงโครงสร้าง ออกแบบวิธีคิด และวิธีการทำงาน ด้วยเหตุนี้ต่อให้เจอปัญหาก็สามารถใช้กระบวนการคิดและออกแบบวิธีแก้ปัญหาได้อย่างสร้างสรรค์
เก้าอี้เป็นหนึ่งในเฟอร์นิเจอร์ที่มีประวัติความเป็นมายาวนาน ซึ่งวิวัฒนาการของเก้าอี้สะท้อนให้เห็นถึงวัฒนธรรม ความเชื่อ และเทคโนโลยีในแต่ละยุคสมัย
จุดเริ่มต้นของเก้าอี้มาจากการนั่งบนพื้นในสมัยก่อนประวัติศาสตร์ การนั่งบนพื้นเป็นส่วนหนึ่งของวิถีชีวิตที่เรียบง่ายของมนุษย์ยุคนั้น เนื่องจากขาดเฟอร์นิเจอร์และเก้าอี้สำหรับนั่ง การนั่งบนพื้นจึงเป็นทางเลือกธรรมชาติ
มนุษย์โบราณมักจะนั่งคุกเข่าหรือนั่งพับเพียบบนพื้น ซึ่งเป็นท่านั่งที่สบายสำหรับการทำกิจกรรมต่างๆ เช่น รับประทานอาหาร ทำงานฝีมือ หรือพักผ่อน พวกเขาอาจจะรองนั่งด้วยหนังสัตว์หรือพรมที่ทอจากเส้นใยธรรมชาติเพื่อความอบอุ่นและนุ่มนวล
การนั่งบนพื้นยังเป็นส่วนสำคัญในพิธีกรรมและประเพณีทางศาสนาและวัฒนธรรมของกลุ่มชนพื้นเมืองต่างๆ เช่น การสวดมนต์ การเต้นรำพิธี หรือการประชุมสังคม ซึ่งแสดงถึงความสำนึกในการเป็นส่วนหนึ่งกับธรรมชาติและพื้นดิน
นอกจากนี้ การนั่งบนพื้นในท่าต่างๆ ยังเป็นรากฐานของท่าโยคะและท่าสมาธิในปัจจุบัน ซึ่งมีจุดประสงค์เพื่อการผ่อนคลายร่างกายและจิตใจ แสดงให้เห็นถึงความสำคัญของการนั่งบนพื้นที่มีมาตั้งแต่อดีตและการเชื่อมโยงกับธรรมชาติและจิตวิญญาณ
ต่อมามนุษย์เริ่มใช้รองนั่งง่ายๆ เช่น แผ่นหนัง กระสอบ หรือเสื่อ เพื่อความสะดวกสบายมากขึ้น เก้าอี้รูปแบบแรกๆ ถูกสร้างขึ้นด้วยไม้ เช่น ม้านั่ง เก้าอี้ไม้สาน และเก้าอี้ซีก
ในอารยธรรมโบราณ เก้าอี้ถูกตกแต่งอย่างประณีตสำหรับผู้มียศสูง ซึ่งสมัยก่อนนั้นเก้าอี้ถือเป็นสิ่งของหรูหราที่ใช้สำหรับชนชั้นสูงเท่านั้น เนื่องจากกระบวนการผลิตที่ยากลำบากและต้องอาศัยฝีมือช่างฝีมือดี
เก้าอี้สำหรับชนชั้นสูงในสมัยนั้นมักถูกสร้างขึ้นจากวัสดุมีค่า เช่น ไม้หายาก โลหะมีค่า เช่น ทอง หรือวัสดุจากสัตว์หายาก เช่น งา กระดูกและแกะสลักลวดลายประณีตบนตัวเก้าอี้ บางครั้งอาจมีการหุ้มด้วยผ้านุ่มหรือขนสัตว์
รูปแบบเก้าอี้จะสะท้อนถึงอำนาจและสถานะทางสังคมของผู้นั่ง เก้าอี้ของกษัตริย์และเจ้าชายมักจะมีขนาดใหญ่ พนักพิงสูง มีลวดลายและการแกะสลักที่วิจิตรงดงาม บางทีอาจมีการใช้ส่วนประกอบจากสัตว์มงคล เช่น สิงโต หรือมีเบาะนั่งที่นุ่มสบาย
ในขณะที่เจ้านายและขุนนางระดับรองลงมา อาจมีเก้าอี้ที่เรียบง่ายกว่า แต่ก็ยังคงมีการตกแต่งอย่างประณีต แสดงให้เห็นถึงสถานะของผู้นั่ง
การมีเก้าอี้สำหรับนั่งเป็นสิทธิพิเศษของชนชั้นสูง แสดงถึงความร่ำรวยและอำนาจ ในขณะที่ประชาชนทั่วไปต้องนั่งบนพื้นหรือม้านั่งธรรมดา เก้าอี้จึงเป็นสัญลักษณ์แห่งสถานะอย่างชัดเจนในสมัยนั้น
เมื่อเข้าสู่ยุคกลาง เก้าอี้ในทวีปยุโรปได้รับอิทธิพลจากศาสนาคริสต์ ซึ่งทางคริสต์ศาสนานั้นเก้าอี้สำหรับผู้นำศาสนาเรียกว่า “แคเทดรา” (Cathedra) ซึ่งเป็นเก้าอี้ที่มีพนักพิงสูงและเป็นสัญลักษณ์แห่งอำนาจและสถานะ แคเทดราในโบสถ์มักประดับประดาด้วยแกะสลักและงานศิลปะอย่างวิจิตร
ส่วนในโลกมุสลิมนั้น เก้าอี้จะมีรูปแบบเรียบง่ายตามคติของอิสลามด้วยพฤติกรรมของศาสนพิธีต้องละหมาดแนบพื้น เลยไม่นิยมใช้เก้าอี้
หลังการฟื้นฟูศิลปวิทยาการในยุโรป เก้าอี้เริ่มมีการออกแบบที่หรูหราและซับซ้อนมากขึ้น สะท้อนถึงความรุ่งเรืองของศิลปะในขณะนั้น เก้าอี้ถูกผลิตด้วยกรรมวิธีใหม่ๆ เช่น การปั๊มลาย การอัดลายฉลุ และการชุบเคลือบสี มีการผสมผสานระหว่างศิลปะตะวันออกและตะวันตกจากการค้าขายระหว่างยุโรปกับตะวันออก ทำให้เกิดการถ่ายทอดรูปแบบศิลปะเก้าอี้แบบอาหรับ เปอร์เซีย และจีนเข้ามาผสมผสานกับศิลปะตะวันตก เกิดเป็นสไตล์เก้าอี้ผสมผสานที่หรูหราและมีเอกลักษณ์
ในช่วงยุคอุตสาหกรรม (ค.ศ.1760-1840) ได้เกิดการผลิตเก้าอี้แบบอุตสาหกรรมขึ้น หลังจากการปฏิวัติอุตสาหกรรม เกิดโรงงานผลิตเก้าอี้ขนาดใหญ่ที่สามารถผลิตชิ้นงานได้จำนวนมากในราคาที่ถูกลง เก้าอี้จึงไม่ใช่สิ่งของสำหรับคนร่ำรวยเท่านั้น แต่ประชาชนทั่วไปก็สามารถเข้าถึงได้ และยังมีวัสดุใหม่ๆ เช่น โลหะและพลาสติก โลหะผสม เหล็กหล่อ มาใช้ในการผลิตเก้าอี้ ทำให้มีรูปแบบและการออกแบบที่หลากหลายมากขึ้นลดการแกะสลักหรืองานฝีมือที่ซับซ้อน เน้นเส้นสายที่เรียบง่ายแต่แข็งแรงซึ่งทำให้เก้าอี้กลายเป็นเฟอร์นิเจอร์ที่สามารถเข้าถึงได้ง่ายสำหรับทุกคน และเมื่อเข้าสู่ช่วงปลายยุคอุตสาหกรรม ได้มีการนำศิลปะสไตล์อาร์ตนูโวที่มีลวดลายดอกไม้ เส้นโค้งอ่อนช้อยมาใช้ในการออกแบบเก้าอี้สำหรับชนชั้นสูง
จนกระทั่งถึงศตวรรษที่ 20 ได้มีนวัตกรรมการออกแบบเก้าอี้ที่เน้นความสวยงามและสบายเป็นสำคัญ
ในปัจจุบัน เรายังคงเห็นการออกแบบเก้าอี้รูปแบบใหม่ๆ ด้วยวัสดุทันสมัย เทคโนโลยีการผลิต และแนวคิดสร้างสรรค์ เก้าอี้จึงมิใช่แค่ที่นั่ง แต่ยังเป็นงานศิลปะที่สะท้อนยุคสมัย
ปัจจุบันมีนักออกแบบหลายคนที่พยายามคิดค้นเก้าอี้รูปแบบใหม่ ด้วยแนวคิดนวัตกรรมและการใช้วัสดุทันสมัย เช่น เก้าอี้พับได้จากโพลีเมอร์, เก้าอี้ผลิตจาก 3D Printer, หรือเก้าอี้ที่ปรับรูปร่างได้ตามสรีระผู้นั่ง เพื่อเพิ่มความสะดวกสบายและตอบโจทย์ไลฟ์สไตล์ยุคใหม่และยังมีเก้าอี้มีชื่อเสียงจากแบรนด์ดังระดับโลกอย่าง เก้าอี้บาร์เซโลนาจาก Knoll เก้าอี้ดีไซต์สวย จาก Vitra หรือเก้าอี้สำนักงานจากแบรนด์ Herman Miller
นอกจากนี้ในโลกภาพยนตร์และศิลปะ เก้าอี้ยังได้รับการสร้างสรรค์ให้มีความหมายและสร้างบรรยากาศในภาพยนตร์ รวมถึงงานศิลปะนามธรรมที่ใช้วัตถุธรรมดา เช่น เก้าอี้มาถ่ายทอดอารมณ์และความรู้สึก
นอกจากเก้าอี้ทั่วไปแล้ว ยังมีเก้าอี้ที่ถูกออกแบบเฉพาะสำหรับกิจกรรมบางอย่าง เช่น เก้าอี้สำหรับรถยนต์แข่ง เก้าอี้สำหรับออฟฟิศชั้นนำ เก้าอี้สำหรับการผ่าตัด เก้าอี้นักบินอวกาศ ฯลฯ ซึ่งจะมีลักษณะและฟังก์ชันการใช้งานที่แตกต่างกันไป
ดังนั้นเก้าอี้จึงเป็นเฟอร์นิเจอร์ที่มีความหลากหลายและมีบทบาทสำคัญในชีวิตประจำวันของเราทั้งในด้านการใช้งาน การออกแบบ ศิลปะ และวัฒนธรรม
ยังมีเรื่องราวอีกมากมายเกี่ยวกับเก้าอี้ที่น่าสนใจ บทความหน้าเราอาจจะนำท่านเจาะลึกไปกับการออกแบบเก้าอี้ที่มี design สุดแปลกแหวกแนว และประเภทของเก้าอี้ในโลกใบนี้ที่ยังไม่เคยพบเจอ แล้วกลับมาพบกันใหม่ในบทความถัดไปครับ
สำหรับเนื้อหาทั้งหมดที่ผมนำเสนอเกี่ยวกับเก้าอี้นั้น เป็นการรวบรวมและสังเคราะห์ข้อมูลจากหลายแหล่ง ไม่ได้มาจากแหล่งอ้างอิงชิ้นเดียวโดยตรง แต่ได้มาจากการศึกษาค้นคว้าจากแหล่งต่างๆ ดังนี้
- หนังสือและบทความเกี่ยวกับประวัติศาสตร์เก้าอี้และการออกแบบเฟอร์นิเจอร์
- The Chair: Rethinking Culture, Body, and Design โดย Galen Cranz
- 1000 Chairs โดย Charlotte & Peter Fiell
- บทความออนไลน์จาก Smithsonian Magazine, Architectural Digest เป็นต้น
- เว็บไซต์และแหล่งข้อมูลออนไลน์เกี่ยวกับเก้าอี้และแบรนด์เฟอร์นิเจอร์
- เว็บไซต์ Knoll, Herman Miller, Vitra
- chairblog.eu
- famouschairs.com
- หนังสือและบทความด้านประวัติศาสตร์สถาปัตยกรรม ศิลปะ และวัฒนธรรมต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง
- Cathedral, Forge and Waterwheel โดย Frances และ Joseph Gies
- Sources of Modern Chair Design โดย Derek F. Hudson
- หนังสือพจนานุกรมและสารานุกรมออนไลน์
เนื่องจากเป็นการรวบรวมข้อมูลจากหลายแหล่ง จึงไม่มีรายการอ้างอิงเจาะจงสำหรับข้อความแต่ละส่วนโดยตรง หากท่านต้องการแหล่งอ้างอิงเฉพาะประเด็นใด ผมสามารถค้นหาและนำมาแสดงให้ท่านได้
