โอวาทของขุนอภิรักษ์จรรยา ธรรมการเชียงใหม่ กล่าวหน้าที่ประชุมนักเรียนแม่โจ้ เมื่อวันที่ 29 ตุลาคม พ.ศ. 2480
นักเรียนทั้งหลาย
ข้าพเจ้ารู้สึกยินดีมากที่ได้มีโอกาสมาพูดกันในวันนี้ ความจริงท่านข้าหลวงประจำจังหวัด มีความประสงค์จะมาด้วย แต่มีความจำเป็นในเรื่องทุกข์โสกเนื่องด้วยมารดาของท่านถึงแก่กรรมเมื่อวานนี้ และทั้งมีราชการมาก คือเกี่ยวด้วยการเลือกตั้งที่จะมีในวันที่ 7 เดือนหน้า การเลือกตั้งนี้เป็นเรื่องเกี่ยวด้วยทางการเมือง ข้าหลวงประจำจังหวัดและคณะกรรมการจังหวัดต้องรับผิดชอบร่วมกันเพราะเป็นการสำคัญมาก แม้มีเหตุบกพร่องเกิดขึ้น ข้าหลวงประจำจังหวัดและคณะกรรมการจังหวัดจะต้องได้รับความเดือดร้อนไปด้วย ฉะนั้นข้าหลวงประจำจังหวัดจึงต้องติดธุระเรื่องนี้จะมาด้วยในวันนี้ไม่ได้ ข้าพเจ้าจึงต้องมาแต่คนเดียว
แต่ก่อนโรงเรียนนี้อยู่ในบังคับบัญชาของกระทรวงธรรมการโดยตรง แต่ก็ได้ติดต่อกับจังหวัดมาบ้าง ข้าพเจ้าซึ่งมาอยู่เชียงใหม่ได้เพียง 4 เดือนเศษก็มีหน้าที่ช่วยกิจการของโรงเรียนอยู่บ้างแล้ว ครั้นต่อมากระทรวงธรรมการสั่งให้โรงเรียนนี้ขึ้นโดยตรงต่อจังหวัด จึงได้สั่งให้ข้าพเจ้าดูแลรับผิดชอบในทางการปกครอง และธุระการร่วมอยู่ด้วย และนี้เป็นเรื่องสำคัญมากที่เราน่าจะได้ปรับปรุงความเข้าใจกัน บัดนี้อีกวาระหนึ่ง กล่าวคือ โรงเรียนนี้ว่าถึงฐานะก็เป็นโรงเรียนวิสามัญ มีตั้งแผนกฝึกหัดครู และแผนกมัธยมวิสามัญเกษตรกรรมด้วย นักเรียนทุกคนก็เป็นนักเรียนชั้นสูง และบางพวกก็จะออกไปประกอบอาชีพในปีต่อไป ทั้งจะต้องใช้ความรู้ที่ได้ศึกษามาให้เป็นประโยชน์ ความรู้ที่ได้ศึกษามานั้นแหละจะกลายเป็นเงินเลี้ยงตัวและเลี่ยงครอบครัวที่จะมีในเวลาต่อไป ฉะนั้นความรู้จึงเป็นสิ่งสำคัญในการดำเนินชีวิต การเรียนในโรงเรียนวิสามัญ เช่นโรงเรียนนี้เป็นการดำเนินชีวิตครั้งสุดท้าย เราจะดีหรือเลวก็แล้วแต่ความรู้ที่ได้รับไปเช่นท่านที่เป็นนักเรียนครู ได้ประกาศนียบัตร ป.ป.ก. ก็นับว่าเป็นผลแล้ว อย่างหนึ่งได้ความรู้ ได้ศีลธรรมอันดี ดังนี้ชีวิตของท่านก็จะผ่องใสขึ้น แม้ว่าท่านที่ยังเป็นนักเรียน หากต้องมีอุปสรรคประการหนึ่งประการใด เช่นทำผิดข้อบังคับของโรงเรียนอันจะผ่อนผันให้เรียนอยู่มิได้แล้ว ก็เป็นที่น่าเสียดายที่ได้ลงทุนรอนทรัพย์สินและเปลืองอายุไปโดยไม่ได้ผลสมความมุ่งหมายของผู้ปกครอง ดังนี้ก็เป็นที่น่าเสียดายมาก
“ประเทศชาติจะเจริญได้ก็อาศัยพลเมืองมีความรู้ มีศีลธรรมดี”
กองทัพทหารที่มีสมรรถภาพดี แข็งแรง ก็อาศัยการที่ทหารมีวินัยดี นักเรียนอยู่ด้วยกันมากๆ เช่นนี้จำต้องมีวินัย วินัยเป็นของสำคัญมากสำหรับที่รวมทั่วๆไปไม่เฉพาะแต่ที่นี้การมีวินัยทำให้การงานทุกอย่างลุล่วงไปโดยเรียบร้อยและดีที่สุด กล่าวกันว่า ทหารเยอรมันมีวินัยดีที่สุด กองทัพเยอรมันมีวินัยดีที่สุด กองทัพเยอรมันจึงมีสมรรถภาพเข้มแข็ง พวกเราอยู่ด้วยกันตั้ง 290 กว่าคนในโรงเรียนนี้ แม้ต่างคนรู้สึกหน้าที่ของตน รักโรงเรียน รักชื่อเสียงของหมู่คณะแล้ว ก็เชื่อว่ากิจการของโรงเรียนจะเจริญ จะได้ชื่อว่าเป็นโรงเรียนขั้นสูงของสยาม พวกเรามาจากจังหวัดต่างๆ แต่ก็ไม่แปลกในการอยู่ร่วมกันในหมู่คณะก่อนความกลมเกลียวนั่นแหละเป็นหน่วยหนึ่งของการรักชาติ ความสามัคคีเป็นของสำคัญยิ่ง จริงอยู่การอยู่ร่วมกันเป็นหมู่มากอาจมีสิ่งกระทบกระเทือนและมีบางอย่างที่ไม่ถูกใจกัน แต่พวกเราเป็นเด็กโต ต้องคิดรอบคอบ ถ้าเป็นการเสียหายต่อส่วนรวม เสียหายต่อคณะครู ต่อชื่อเสียงของโรงเรียนแล้ว ก็ควรคิดบ้าง ไม่ควรทำให้เสื่อมเสียไป ข้าพเจ้าหวังว่าจะได้มีโอกาสได้ยินได้ฟังจากพวกนักเรียนทั้งหลาย หากมีทุกข์ร้อนประการใดในการศึกษาเล่าเรียนในเรื่องส่วนตัว ก็คงจะบอกให้ครูผู้อยู่ใกล้ชิดทราบ แล้วเรื่องก็จะได้เสนอขึ้นไปตามลำดับ นี่เป็นวิถีทางที่ดีที่สุดของผู้ที่ยังอยู่ในการศึกษาจะทำได้
“ทุกคนต้องอยากได้ดี แต่การทำดีเป็นการทำยาก บ่มได้ยาก ไม่เหมือนการบ่มกล้วยหอมที่ใช้เวลาวันสองวันก็สุก ทุกคนอยากได้ดีต้องบ่มหรืออบมรมเป็นเวลานานๆ เมื่อทุกคนมีความดีแล้ว ความดีส่วนรวมก็มีมาตาม ชื่อเสียงแม่โจ้ก็จะโด่งดังในสยาม”
แม้เวลานี้ก้มีคนพูดกันแล้วว่าแม่โจ้มีชื่อเสียงโด่งดัง ดังนั้นทุกคนจะต้องสนับสนุนความเข้าใจของคนทั้งหลายที่พูดดังนั้นการที่จะสนับสนุนก็คือ ช่วยเหลือกิจการของโรงเรียน ทำหน้าที่เป็นศิษย์ดีของครู ถ้าทำได้เช่นนี้แล้วก็คงเป็นที่พอใจของจังหวัด มีข้าหลวงประจำจังหวัดเป็นประธาน และข้าพเจ้าเป็นกรรมการจังหวัดผู้หนึ่งด้วย ถ้าพวกนักเรียนทำเสีย ข้าพเจ้าก็ต้องได้รับการติเตียนไปด้วย ฉะนั้นจึงน่าจะช่วยกันทำความดีให้โรงเรียนแม่โจ้จังหวัดเชียงใหม่ มีชื่อเสียงขึ้นในสยาม
ข้าพเจ้าคุ้นเคยต่อจังหวัดนี้น้อยนัก จึงจะยังไม่พูดอะไรให้มากกว่านี้ อีกประการหนึ่งที่ข้าพเจ้าจะขอร้องนักเรียนทุกคนคือการเข้าเวียงเพื่อดูกีฬา ถึงวันมีกีฬา บางคราว นักเรียนแม่โจ้ไปกันเป็นส่วนมาก การแต่งกายนั้นทุกคนน่าจะแต่งตามเครื่องแบบของกระทรวง แต่ทางโรงเรียนยังคงผ่อนผันให้โดยให้นุ่งกางเกงผ้าเมืองได้ แม้จะไม่อยู่ในเคื่องแบบของกระทรวง แต่ชาวเชียงใหม่ก็ทราบได้ดีว่าท่านเป็นนักเรยนแม่โจ้ ฉะนั้นจึงขอเตือนว่า ไม่ควรเอาชื่อเสียงแม่โจ้ไปเลหลังเสียในเวียงควรจะตั้งราคาไว้ให้เป็นของห้าง พูดเท่านี้คงเข้าใจกันดีแล้ว
หวังว่าคำพูดของข้าพเจ้าคงประโยชน์แก่ท่านทั้งหลายไม่มากก็น้อย ในที่สุดนี้ขอให้นักเรียนทุกคน จงเล่าเรียนให้บังเกิดผลสำเร็จสมความปรารถนา และขอให้ประสพสุขด้วยจตุพิธพรทุกประการ….
ติดตามอ่านเรื่องอื่นๆได้ที่ “แม่โจ้ 2480”
** เนื้อหาทั้งหมดเพื่อการประชาสัมพันธ์หนังสือรุ่นและบอกเล่าเรื่องราวในประวัติศาสตร์เท่านั้น ไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับผลประโยชน์ของบุคคลหรือหน่วยงานใดๆ ทั้งสิ้น
